Politycy UE wstępnie uzgodnili w tym tygodniu wprowadzenie pierwszego na świecie podatku granicznego od emisji dwutlenku węgla w celu zachęcenia do czystszej produkcji przemysłowej na świecie i ochrony przemysłu krajowego. Zgodnie z nowym porozumieniem towary importowane do UE z kraju emitującego duże ilości zanieczyszczeń będą podlegały opłacie na granicy w zależności od poziomu emisji.
Podatek graniczny od emisji dwutlenku węgla ma chronić przemysł UE w czasie ekologicznej zmiany
Mechanizm dostosowania na granicy emisji dwutlenku węgla (CBAM) ma na celu ochronę przed “ucieczką emisji” – ryzykiem przeniesienia przez przedsiębiorstwa unijne wysokoemisyjnej produkcji za granicę do krajów, w których obowiązuje mniej rygorystyczna polityka klimatyczna, lub zastąpienia produktów unijnych produktami o wyższej emisji dwutlenku węgla.
CBAM będzie początkowo stosowany do importu, którego produkcja jest intensywna pod względem emisji dwutlenku węgla i obarczona największym ryzykiem “ucieczki emisji”, w tym żelaza i stali, cementu, aluminium, nawozów i energii elektrycznej, a także wodoru, który jest produkowany głównie z węgla w krajach spoza UE. Niektóre produkty przemysłowe, w tym śruby i wkręty, również zostaną objęte porozumieniem. Po okresie próbnym, który rozpocznie się w październiku przyszłego roku, do porozumienia mogłyby zostać włączone również samochody.
UE stwierdziła, że sektory objęte zakresem stosowania obejmują od 55% do 60% emisji przemysłowych.
Wszystkie firmy importujące je do UE będą musiały kupić certyfikaty na pokrycie emisji dwutlenku węgla w nich zawartych, chyba że będą w stanie udowodnić, że zostały one już uwzględnione w przepisach klimatycznych w kraju producenta. Zyski w dużej mierze trafią do budżetu UE. Komisja Europejska przewiduje, że CBAM może przynieść UE 500-800 mln euro wpływów podatkowych w latach 2023-30.
Obecnie przedsiębiorstwa unijne w tych sektorach otrzymują pewną liczbę bezpłatnych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS), a następnie muszą płacić za pozwolenia na pokrycie wszelkich dodatkowych emitowanych przez siebie gazów cieplarnianych. Te bezpłatne uprawnienia zaczną być stopniowo wycofywane po październiku.
Rządy państw UE coraz bardziej obawiają się potencjalnej deindustrializacji w Europie, ponieważ gwałtownie rosnące ceny energii skurczyły marże producentów i zmuszają firmy do ograniczenia produkcji.
Unijny podatek węglowy może podnieść ceny importu i zwiększyć napięcia w handlu światowym
CBAM oznaczałby, że import pewnych towarów podlegałby podatkom, które podnosiłyby cenę tych towarów, tworząc równe szanse między krajami, które uwzględniają ceny węgla i tymi, które tego nie robią.
Ogólnie rzecz biorąc, najbardziej ucierpiałyby kraje o dużym zużyciu paliw kopalnych i nastawionym na eksport w przemyśle ciężkim, w tym Chiny, Australia, Turcja i Indie.
Szczególnie dotknięte mogą być Stany Zjednoczone i Chiny, które są światowymi liderami w emisji dwutlenku węgla.
Rosja zmaga się z własnymi sankcjami w odpowiedzi na agresję na Ukrainie, ale może być również celem CBAM.
Istnieje możliwość, że kraje, których to dotyczy, zakwestionują tę politykę na forum Światowej Organizacji Handlu i będą mogły podjąć działania odwetowe, nakładając własne cła na eksport UE. Najważniejsi partnerzy handlowi UE, w tym Stany Zjednoczone i wschodzące gospodarki azjatyckie, już wyraziły obawy, że nowe przepisy jeszcze bardziej skomplikują handel i podniosą koszty eksportu dla producentów spoza UE.
Emisja CO2 w wybranych krajach, 2000-2021
Źródło: IEA
Następne kroki
Zgodnie z tymczasowym i warunkowym porozumieniem nowa opłata zostanie uruchomiona 1 października 2023 r. na okres testowy, który nakłada jedynie obowiązki sprawozdawcze na import towarów objętych systemem, bez dokonywania jakichkolwiek płatności finansowych lub korekt. Koniec fazy testowej nie został jeszcze ustalony i będzie omawiany podczas dalszych negocjacji pod koniec tygodnia.
Komisja Europejska przeprowadzi przegląd do 2026 r., aby zdecydować, czy dalej rozszerzać zakres, włączając produkty pochodne.
Aby uniknąć podwójnej ochrony przemysłu UE, długość okresu przejściowego i pełne wprowadzenie CBAM będzie powiązane ze stopniowym wycofywaniem bezpłatnych uprawnień w ramach ETS.
Wycofanie darmowych uprawnień EU ETS jest obecnie przedmiotem negocjacji w ramach odrębnych rozmów trójstronnych pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską.
Zanim porozumienie stanie się ostateczne, musi teraz zostać potwierdzone przez ambasadorów państw członkowskich UE i Parlament Europejski, a następnie przyjęte przez obie instytucje.
CBAM jest częścią pakietu “Fit for 55 in 2030”, czyli unijnego planu redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z poziomem z 1990 r. zgodnie z europejskim prawem klimatycznym.
Ogłoszenie CBAM nastąpiło dzień po tym, jak przywódcy krajów G7 ogłosili plany utworzenia “klubu klimatycznego” w celu wzmocnienia międzynarodowej współpracy w zakresie łagodzenia zmian klimatu. “Klub klimatyczny” ma na celu wspieranie coraz bardziej ambitnych planów osiągnięcia globalnej zerowej emisji gazów cieplarnianych netto do połowy stulecia lub około tej pory.
Materiał źródłowy: EU reaches deal on world’s first carbon border tax | Article | ING Think
Co powinieneś wiedzieć?