Nadchodzące rozporządzenie UE w sprawie kryptowalut jest bardzo pożądane. Przynosi bardzo potrzebne wyjaśnienie zakresu odpowiedzialności. Ponieważ jednak świat kryptowalut rozwija się bardzo szybko, wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi.
Dlaczego nadszedł czas, aby zwrócić uwagę na unijne ramy regulacyjne dotyczące kryptowalut
Dawno, dawno temu kraina kryptowalut była swego rodzaju cyfrowym Dzikim Zachodem. Oddzielenie tego, co dobre, od tego, co złe i brzydkie, zależało wyłącznie od jednostki. Ale te czasy są policzone. Unia Europejska już kilka lat temu wprowadziła przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy. Niedawno sankcje finansowe skierowały uwagę na kryptowaluty, a niektórzy decydenci wezwali do przyspieszenia regulacji sektora mimo, że firmy kryptowalutowe są już zobowiązane do stosowania sankcji, tak jak każda inna firma.
Prawdą jest jednak, że regulacje dotyczące kryptowalut nadal nie zostały wprowadzone w innych ważnych obszarach. Rząd USA podjął niedawno decyzję o scentralizowaniu i usprawnieniu rozwoju regulacji kryptowalut. Europa jest jednak bardziej zaawansowana. We wrześniu 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie rynków aktywów kryptowalutowych (MiCAR). Komisja Gospodarcza i Monetarna Parlamentu Europejskiego przyjęła MiCAR z poprawkami w dniu 14 marca. Rozporządzenie zostanie teraz przeniesione do dyskusji między Komisją Europejską, Parlamentem i ministrami finansów (tzw. “trilog”). Po osiągnięciu przez nich zbieżności MiCAR będzie mógł zostać ustanowiony. Oczywiście w tym momencie organy nadzoru będą potrzebowały czasu na przygotowanie nowego systemu regulacyjnego i projektów standardów technicznych, wyjaśniających, w jaki sposób będą interpretować i stosować pojęcia zawarte w MiCAR. Zgodnie z projektem MiCAR przygotowanym przez Radę Europejską, przepisy dotyczące stablecoinów zaczęłyby obowiązywać na początku 2024 r., natomiast inne przepisy – na początku 2025 r.
To brzmi jak długi okres czasu, zwłaszcza w szybko zmieniającym się świecie kryptowalut. W międzyczasie możemy być na przykład świadkami kolejnego cyklu koniunkturalnego lub powstania zupełnie nowej kategorii aktywów kryptowalutowych. Jednak z punktu widzenia planowania biznesowego dwa lata to też nie tak długo. Oznacza to, że teraz jest właściwy czas na zapoznanie się z MiCAR.
Jak aktywa kryptowalutowe wpisują się w strukturę regulacji finansowych?
Jakie więc dokładnie zasady ustanawia MiCAR? Ponieważ piąta dyrektywa UE w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (AMLD5) weszła w życie na początku 2020 r., dostawcy usług kryptowalutowych podlegają jej przepisom. Dla celów przeciwdziałania praniu pieniędzy i niezależnie od MiCAR, Komisja Europejska przedstawiła propozycje objęcia transferów kryptowalut tymi samymi wymaganiami, co transfery bankowe. Ważną kwestią w tej propozycji, która nie będzie tutaj omawiana, jest to, w jaki sposób zapewnić gromadzenie wystarczających informacji o portfelach samodzielnie zarządzanych przy jednoczesnym zachowaniu proporcjonalności wymagań.
Z perspektywy regulatorów, przeciwdziałanie praniu pieniędzy było tylko pierwszym krokiem. Regulacje w innych obszarach praktycznie nie istnieją w świecie kryptowalut. Ma się to zmienić dzięki MiCAR.
Regulacja usług finansowych służy kilku różnym celom
Regulacje finansowe można podzielić na cztery główne filary:
- Ochrona klienta: Obejmuje ona na przykład ocenę adekwatności i przydatności dla inwestorów, odpowiedzialną reklamę oraz przejrzyste informacje o ryzyku i kosztach produktów (na przykład prospekt emisyjny papierów wartościowych).
- Integralność rynku finansowego: obejmuje zobowiązania do realizacji transakcji oraz monitorowanie transakcji w celu zapobiegania manipulacjom rynkowym.
- Stabilność finansowa: Obejmuje regulacje mikroostrożnościowe mające na celu ochronę kondycji finansowej poszczególnych instytucji, takie jak wymogi dotyczące buforów kapitałowych i płynnościowych dla banków i ubezpieczycieli. Obejmuje ona również przepisy makroostrożnościowe, które mają na celu utrzymanie stabilności systemu finansowego jako całości. Odporność operacyjna i bezpieczeństwo cybernetyczne to również aspekty, które chronią stabilność finansową.
- Środki przeciwdziałania przestępstwom finansowym (przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w skrócie AML/CFT). Obejmują one należytą staranność wobec klienta, prowadzenie dokumentacji oraz obowiązek zgłaszania podejrzanych transakcji.
Te cztery filary stanowią regulację specyficzną dla sektora finansowego. Sektor ten podlega także szerszym regulacjom i nadzorowi w celu zagwarantowania uczciwej konkurencji oraz właściwego traktowania danych i prywatności. Wraz z ewolucją potrzeb społecznych i możliwości technologicznych regulacje prawne stają się coraz bardziej rygorystyczne.
Biorąc pod uwagę szeroki zakres celów polityki, nie powinno dziwić, że czasami są one ze sobą sprzeczne i wymagają kompromisu. Dobrze znane są kompromisy między konkurencją a stabilnością finansową oraz między prywatnością a przeciwdziałaniem praniu pieniędzy/finansowaniu terroryzmu. Takie kompromisy stają się widoczne także w MiCAR. Wreszcie, należy zauważyć, że promowanie innowacji jest również celem MiCAR, poprzez zwiększenie zaufania klientów, zmniejszenie niepewności prawnej i promowanie jednolitego rynku UE dla aktywów i usług kryptowalutowych.
Ważnym krokiem naprzód jest to, że MiCAR wprowadzi paszportowanie, co oznacza, że moneta zgłoszona lub usługa kryptowalutowa autoryzowana w jednym kraju może działać w całej UE bez konieczności oddzielnej rejestracji w każdym kraju. Ponadto MiCAR ma być komplementarny, co oznacza, że tam, gdzie to możliwe, aktywa kryptowalutowe i usługodawcy mają być objęci istniejącymi regulacjami. Oznacza to, że w przypadku prób tokenizacji na przykład obrotu papierami wartościowymi, pożądanym rezultatem regulacyjnym byłoby uznanie tokenów za papiery wartościowe z perspektywy regulacyjnej, ze wszystkimi prawami inwestorów i obowiązkami emitenta (takimi jak dostępność prospektu emisyjnego), które się z tym wiążą.
Zasada ta brzmi jasno i rozsądnie, ale w praktyce jest o wiele trudniejsza do zrealizowania. W rzeczywistości jest niemal nieuniknione, że regulacje zawsze pozostają w tyle za rozwojem w danej dziedzinie. Dotyczy to w szczególności tak szybko rozwijającej się dziedziny, jaką jest kryptowaluta. Mimo to, jest prawdopodobne, że znaczna część znanych nam dziś kryptowalut i stablecoinów wejdzie w zakres MiCAR. Znacznie mniej jasne jest, w jakim stopniu wejdą w to zdecentralizowane finanse. Tokeny użytkowe, dające dostęp do dobra lub usługi świadczonej przez emitenta, są pod pewnymi warunkami wyłączone z MiCAR. To samo dotyczy tokenów niezbywalnych (NFT). Problematyczne pozostaje również traktowanie organizacji zdecentralizowanych. W związku z tym w MiCAR wyróżniono kilka szerokich kategorii, które będą podlegać regulacji. Są to:
- Emisja klasycznej kryptowaluty
Głównym wymogiem stawianym emitentom nowych kryptowalut jest konieczność opublikowania białej księgi zawierającej “informacje obowiązkowe”. Regulatorzy wyraźnie pomyśleli o prospekcie emisyjnym, który musi towarzyszyć każdej emisji papierów wartościowych, ale uznali, że lepiej będzie przyjąć terminologię stosowaną w tej dziedzinie. Wystarczy powiadomić o białej księdze krajowe organy nadzoru nad rynkami finansowymi. Choć organy te mogą wrócić i zażądać korekty, jeśli informacje zawarte w białej księdze nie spełniają minimalnych standardów.
Decydenci polityczni zmagają się z problemem, co zrobić z aktywami kryptograficznymi, które nie są emitowane przez podmiot prawny – takimi jak bitcoin. Projekty MiCAR przygotowane przez Komisję, Radę i Parlament różnią się w tej kwestii i będziemy musieli poczekać, jakie będą ostateczne wymagania. W każdym razie istniejące aktywa kryptowalutowe są zwolnione z niektórych wymogów. Innymi słowy, bitcoin nie naruszy przepisów MiCAR, jeśli nie będzie miał w pełni zgodnej białej księgi.
Parlament Europejski rozpatrzył kilka przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju, w tym wymóg, aby aktywa kryptowalutowe typu proof-of-work zawierały w swojej białej księdze niezależną ocenę zużycia energii.
- Emisja stabilnych monet
Monety stabilne podlegają surowszym zasadom. Z punktu widzenia ochrony klienta, twierdzenie o stabilnej wartości uzasadnia wymagania dotyczące inwestycji w aktywa i ich wykupu. Z punktu widzenia stabilności finansowej, stablecoiny potencjalnie mogą odgrywać większą rolę jako środek płatniczy. Obowiązkowe inwestowanie przez emitentów stablecoinów w płynne aktywa o niskim ryzyku może również wpłynąć na rynki finansowe poprzez zmniejszenie dostępnej podaży. MiCAR rozróżnia dwa rodzaje stablecoinów:
- Tokeny powiązane z aktywami (ART). Są to tokeny stablecoin, których wartość odpowiada w zasadzie każdemu aktywu z wyjątkiem euro lub innej waluty kraju UE. Obejmuje to stablecoiny denominowane w dolarach, ale także stablecoiny powiązane na przykład z koszykiem walut lub złotem.
Europejski Bank Centralny (EBC) i krajowe banki centralne mają prawo ograniczyć zakres ART lub nawet całkowicie ich zakazać, jeśli zagrażają one “sprawnemu funkcjonowaniu systemów płatniczych, transmisji polityki pieniężnej lub suwerenności monetarnej.
Algorytmiczne stablecoiny śledzące waluty lub inne aktywa będą uznawane za ART. Jeśli algorytm jedynie endogenicznie zarządza podażą monet w odpowiedzi na popyt i nie ma na celu utrzymania stabilnej wartości w stosunku do aktywów zewnętrznych, moneta może nie kwalifikować się jako ART.
- Tokeny pieniądza elektronicznego (EMT), stabilne monety denominowane w euro (lub innej walucie kraju UE). Ponieważ mają one bardzo duży potencjał do pełnienia funkcji środka płatniczego, wymagania wobec nich są surowe. EMT powinny być natychmiastowo wymienialne według wartości nominalnej. Co ważne, posiadacz EMT ma prawo do roszczeń wobec emitenta. To sprawia, że EMT są bardzo podobne do depozytów bankowych, które również stanowią roszczenie wobec banku. Nic więc dziwnego, że emitowanie EMT będzie wymagało albo licencji instytucji pieniądza elektronicznego, albo licencji bankowej. Interesującym pytaniem pozostaje, czy emitent EMT posiadający licencję bankową byłby zobowiązany do uczestnictwa w systemie gwarantowania depozytów. Wymagane w takim przypadku składki podważyłyby model biznesowy.
Zarówno w przypadku ARTs, jak i EMTs, aktywa, w które inwestuje emitent, powinny być wysokiej jakości, o niskim ryzyku i płynne. Mogą to być m.in. rezerwy banku centralnego, ale także obligacje skarbowe. W przeciwieństwie do depozytów bankowych, ART i EMT nie mogą być zabezpieczone kredytami hipotecznymi i kredytami dla przedsiębiorstw. Niedozwolone jest wypłacanie odsetek, aby uniknąć wykorzystywania ich jako środków oszczędnościowych. Zgodnie z dyrektywą o pieniądzu elektronicznym emitenci powinni posiadać bufor (“wymóg posiadania środków własnych”) w wysokości 2% aktywów rezerwowych, przy czym minimalna kwota bufora powinna wynosić 350 000 euro. Powyżej pewnych progów, instrumenty typu ART i EMT mogą zostać uznane za znaczące. W takim przypadku obowiązują bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące buforów kapitałowych, interoperacyjności i zasad zarządzania płynnością.
- Dostawcy usług związanych z aktywami kryptograficznymi
Do dostawców usług związanych z aktywami kryptowalutowymi (CASP) należą między innymi depozytariusze, giełdy i brokerzy. CASP zawsze muszą być upoważnionymi podmiotami prawnymi z siedzibą w UE. Ich obowiązki obejmują ocenę odpowiedniości i kondycji swoich klientów oraz działanie zawsze uczciwie, sprawiedliwie i profesjonalnie w najlepszym interesie swoich klientów. Podobnie jak tradycyjne giełdy, platformy obrotu kryptowalutami podlegają różnym wymogom mającym na celu zapewnienie integralności rynku. W tym wymogom przejrzystości transakcji. Platformy CASP będą również w pewnym stopniu odpowiedzialne za straty klientów wynikające z włamań i przestojów.
Materiał źródłowy: Regulation and the coming of age of Europe’s crypto markets | Article | ING Think
Co powinieneś wiedzieć?