W pewnym momencie, prawdopodobnie nadejdzie taki czas, że staniemy w obliczu niedostatku czegoś. Może to dotyczyć pieniędzy, żywności, czasu lub jakiegokolwiek innego ograniczonego zasobu. To, jak dajemy sobie radę, gdy brakuje nam zasobów może być również problematyczne, jak sam niedostatek. Przyjrzymy się tutaj jak na procesy myślowe ma wpływ niedostatek i w jaki sposób może to stłumić racjonalne myślenie.
Obecnie, gdy więcej ludzi niż kiedykolwiek przedtem pracuje z domu, w przypadku niektórych osób tradycyjne godziny urzędowania odchodzą do przeszłości. Nie jest czymś niezwykłym usłyszeć od tych, którzy zachowali swoją pracę, że obecnie pracują dłużej niż przed lockdownem. Dowody wspierają ten argument.
W badaniu przeprowadzonym w sześciu krajach, Microsoft stwierdził, że 54% rodziców powiedziało, że trudno jest równoważyć obowiązki domowe, jednocześnie pracując z domu, natomiast badanie LinkedIna przeprowadzone wspólnie z Fundacją Zdrowia Psychicznego odkryło, że ci, którzy w okresie pandemii pracują z domu dodatkowo przepracowują 28 godzin miesięcznie. Odpowiada to prawie czterem dodatkowym dniom pracy na miesiąc. W przypadku osób pracujących z domu, zarządzanie ich czasem może okazać się trudne ze względu na jego niedostatek. I właśnie dlatego stanowi on niedostatek, ponieważ nie mogą dobrze zarządzać swoim czasem.
Zdefiniować niedostatek
Oksfordzki Słownik języka angielskiego definiuje „niedostatek” jako „niewystarczającą podaż”.
Jednakże, w przypadku ekonomii, pojęcie to ma trochę inne znaczenie. W podręczniku ekonomii, Greg Mankiw definiuje niedostatek jako dostępne dla społeczeństwa zasoby o ograniczonym charakterze, a ekonomię, jako badanie, w jaki sposób społeczeństwo zarządza swoimi niewystarczającymi zasobami. Ta subtelna, a jednak istotna różnica, prowadzi do omówienia zagadnień takich, jak wydajność, kapitał, racjonalność i koszty alternatywne.
Inny zmieniający definicję niedostatku element został wprowadzony przez behawioralnego ekonomistę Sendhila Mullainathana i psychologa Eldara Shafira w ich książce z roku 2013 pt. „Niedostatek: Rzeczywisty koszt nieposiadania wystarczająco dużo”. Utrzymują oni, że niedostatek jest czymś więcej niż samo zdarzenie fizyczne. Ma on psychologiczne skutki. Argumentują, że: „Niedostatek jest czymś więcej niż tylko niezadowoleniem z niewielkiego posiadania. Zmienia on sposób naszego myślenia. Narzuca się nam w naszym myśleniu”. Jeśli Mullainathan i Shafir mają rację, wówczas niedostatek zmienia sposób, w jaki myślimy, co ma istotne znaczenie zarówno dla tradycyjnej, jak i behawioralnej ekonomii.
Niedostatek wpływa na podejmowanie decyzji.
W swoim podręczniku Mankiw utrzymuje, że „racjonalne osoby rozważają wszystkie za i przeciw”. Jest to jedna z dziesięciu zasad ekonomii Mankiwa. Racjonalne osoby to te, które systematycznie i w zamierzony sposób robią co tylko mogą, aby osiągnąć swoje cele.
Ludzie, którzy wykazują większą skłonność ku behawioralnemu podejściu do ekonomii, od dawna argumentują, że tradycyjna idea racjonalności stosowana w ekonomii – homo economicus – jest obarczona wadą. Powszechny zarzut jest taki, że ludzie myślą albo szybko, albo wolno – instynktownie lub celowo. Idea ta stanowi tytuł książki napisanej przez laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii Daniela Kahnemana pt. „Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym”.
Mullainathan i Shafir idą dalej. Utrzymują, że niedostatek nie stanowi wyłącznie fizycznego ograniczenia, lecz że również zmienia on sposób, w jaki ludzie myślą. Nawet powolne i celowe systemy myślenia mogą zawieść. Piszą: „Jak powiedziałaby psycholog Daniel Kahneman, niedostatek chwyta umysł zarówno, gdy myśli on szybko, jak i wówczas, gdy myśli powoli”.
Ważne jest uznanie, że niedostatek nie jest po prostu konceptem rachunkowym. Jest to emocjonalna reakcja. Osoby narażone na niedostatek czują się popędzane, nawet jeśli tak nie jest. W rezultacie, zacieśniają swoje procesy myślowe, co prowadzi do procesu tunelowania, który koncentruje się na jednym celu, jednocześnie ignorując szersze skutki. Poczucie niedostatku oznacza, że mamy niewielkie pasmo myślowe, na którym się skupiamy w sposób, który umożliwia albo racjonalne albo powolne i celowe zastanowienie się.
Istnieje wiele obszarów niedostatku.
Niedostatek dosięga prawie każdego. Różne eksperymenty pokazują, że gdy umieści się ludzi w środowisku, w którym występuje niedostatek czegoś, ich decyzje różnią się od tych, którzy zostali umieszczeni w tym samym środowisku, lecz posiadają stosunkową obfitość tego. Postawa taka nie zależy od środowiska z jakiego się wywodzą.
Zazwyczaj, rzeczy jakie poddaje się kontroli w ramach tych eksperymentów to środki pieniężne i czas. Interesujące, że ci, którzy mają mnóstwo pieniędzy, lecz są tak zajęci, że brakuje im czasu, wydają się podejmować decyzje dotyczące czasu, które naśladują decyzje finansowe, tych osób, które mają ograniczone środki pieniężne.
Wielu z nas widziało na własne oczy, lub doświadczyło tego. Gdy bardzo brakuje czasu, spotkania są umawiane jedno po drugim przez cały dzień lub tydzień. Niezakończoną pracę wykonuje się aż do końca dnia, co skutkuje długimi godzinami pracy i wyczerpaniem. Spóźniamy się na kolację w restauracji z przyjaciółmi, pomimo, że zapewnialiśmy ich, że będziemy na czas. Tymczasem oni jedzą już danie główne i są na nas wściekli.
Takie problemy z gospodarowaniem czasem są podobne do problemów gospodarowania środkami finansowymi, jakie mają osoby, którym brakuje pieniędzy. Rachunki nie są opłacane na czas, czyli z opóźnieniem, co pociąga ryzyko opłat za spóźnienie lub niedotrzymanie warunków. Mogliśmy pożyczyć pieniądze od przyjaciela lub członka rodziny, aby przetrwać do wypłaty, lecz wówczas przychodzi niespodziewany rachunek i dlatego z opóźnieniem zwracasz pieniądze swojemu przyjacielowi.
Zarządzanie niedostatkiem.
Łatwą odpowiedzią na zarządzanie niedostatkiem jest posiadanie więcej tego, czego nie starcza. Ale to jest tautologia. Nie cierpielibyśmy niedostatku czegoś, gdybyśmy mieli tego więcej. Dlatego też, należy zidentyfikować i umieć zarządzać niedostatkiem czegoś.
W przypadku czasu, Mullainathan i Shafir zalecają, aby zewnętrzne czynniki zmusiły nas do zmiany sposobu korzystania z czasu. Jako przykład zewnętrznego czynnika podają oni przykład asystentów zapracowanych dyrektorów, którzy przerywają spotkania pięć minut przed zakończeniem, aby dać wszystkim znać, że czas na nie przeznaczony dobiegł już końca i wówczas celowo je kończą pięć minut później. Dzień w każdym tygodniu celowo przeznaczony na spotkanie z rodziną i innymi osobami, jak to ma miejsce w przypadku niektórych religii, jest kolejnym cytowanym przykładem.
W przypadku pieniędzy może być to trudniejsze. Dzięki stałym zleceniom mamy pewność, że rachunki opłacane są w terminie, a budżetowanie wydatków pomoże w zapewnieniu równego rozłożenia płatności, aby starczyło nam pieniędzy do następnej wypłaty. Leczy gdy brakuje pieniędzy, takie rozwiązanie może nie być możliwe. Trudne wybory mogą być nieuniknione i długotrwałe.
Niedostatek a pandemia.
Tych, co narzekają na presję związaną z pracą w domu, można określić jako osoby, które kiepsko zarządzają swoim czasem.
W przypadku niektórych z nich, rzeczywiście mogą mieć mniej czasu, ponieważ pracując z domu pozwalają innym, aby dodatkowo zabierali im posiadany czas. Rodzice, a zwłaszcza kobiety, z dziećmi mogą stanąć przed tym problemem. Na przykład, Instytut Studiów Podatkowych w Wielkiej Brytanii obliczył, że w trakcie pandemii, matki łączą odpłatną pracę z innymi zajęciami (które niemalże zawsze dotyczą opieki nad dziećmi) w ramach 47% czasu swojej pracy, w porównaniu do 30% w przypadku godzin pracy ojców.
W przypadku innych, presja związana z pracą z domu i trudność w gospodarowaniu swoim czasem mogłaby wpłynąć na zmianę sposobu, w jaki o nim myślą. Zewnętrzna interwencja umożliwiająca im zmianę sposobu, w jaki podejmują decyzję, może okazać się konieczna. Jak pokazują eksperymenty, nikt nie jest odporny na skutki niedostatku.
Materiał źródłowy: The feeling of scarcity
Co powinieneś wiedzieć?