Koronawirus zasadniczo zmienił zachowania konsumentów na całym świecie. Spowodowało to trwały spadek oszczędności w większości gospodarstw domowych, zaburzyło wzorce wydatków w różnych kategoriach i zmusiło ludzi do zmiany planów wakacyjnych. Oto główne wnioski z naszej ostatniej ankiety przeprowadzonej wśród 5 000 osób w pięciu krajach europejskich Nic dziwnego, że COVID-19 zmienił prawie każdy aspekt naszego codziennego życia. Pandemia nie tylko wpłynęła na kluczowe czynniki, które determinują nasze przyzwyczajenia w zakresie wydatków – takie jak dochody, zaufanie konsumentów czy mobilność – ale także zmieniła sposób i miejsce, w jaki ludzie decydują się wydawać lub oszczędzać pieniądze. W drugim i trzecim tygodniu maja przeprowadziliśmy krótką ankietę w pięciu krajach europejskich (Niemcy, Rumunia, Polska, Hiszpania i Turcja), aby dowiedzieć się więcej na ten temat.
Większość gospodarstw domowych obserwuje uszczuplenie oszczędności
Zapytaliśmy konsumentów w pięciu krajach, czy już obserwują lub spodziewają się jakiejkolwiek zmiany w swoich oszczędnościach w ciągu najbliższych trzech miesięcy. Najwyraźniej pandemia nie wpłynęła na wszystkich jednakowo. Ustaliliśmy, że:
– pandemia nie miała wpływu na jedną trzecią konsumentów (34%)
– 46% ludzi twierdzi, że ilość zaoszczędzonych pieniędzy spada
– Co ciekawe, 20% konsumentów nadal odkłada na czarną godzinę.
Obliczając wpływ netto, czyli odsetek respondentów, którzy zaobserwowali spadek oszczędności minus odsetek respondentów, którzy zaobserwowali wzrost, uzyskujemy wynik zniechęcający (-26%) sugerujący, że dla większości osób kwota oszczędności skurczyła się z powodu pandemii.
Zmiana w oszczędnościach konsumentów spowodowana COVID-19
Pytanie brzmiało: „Czy z powodu COVID-19 obserwujesz lub przewidujesz w ciągu najbliższych 3 miesięcy wzrost lub spadek całkowitych oszczędności? Wpływ netto obliczany jest poprzez odjęcie odsetka respondentów, którzy obserwują spadek swoich oszczędności od odsetka respondentów, którzy obserwują wzrost swoich oszczędności.
Chociaż we wszystkich krajach obserwujemy negatywny wpływ na oszczędzanie, to jednak najbardziej ucierpiały na tym rumuńskie i polskie gospodarstwa domowe – blisko 40% respondentów deklaruje również, że straciło lub jest zagrożone utratą średnio jednej czwartej swoich dochodów. Niemal 60% konsumentów w tych dwóch krajach, a także w Turcji, zadeklarowało, że mają pieniądze odłożone na czarną godzinę, z których będą musieli skorzystać ze względu na kryzys związany z koronawirusem. Sytuacja jest mniej napięta w Niemczech i Hiszpanii, gdzie tylko odpowiednio 23% i 38% respondentów stwierdziło, że będzie musiało sięgać po oszczędności. Optymistyczną oznaką przyszłych zachowań konsumenckich jest to, że niemal połowa naszych respondentów stwierdziła, że pandemia uświadomiła im znaczenie oszczędności i że będą starali się zrobić więcej, aby zbudować poduszkę finansową.
Konsumenci wydają więcej na rzeczy pierwszej potrzeby i wycofują się z wydatków na zachcianki.
COVID-19 całkowicie zaburzył priorytety zakupowe konsumentów. Wydawanie większej ilości środków na rzeczy podstawowe zyskało priorytet w stosunku do poziomu sprzed pandemii, podczas gdy wydatki na zachcianki stały się sprawą drugorzędną.
Nic więc dziwnego, że konsumenci stawiają na pierwszym miejscu takie artykuły pierwszej potrzeby, jak media, żywność i artykuły spożywcze. Nie jest również zaskoczeniem to, że konsumenci szukają sposobów na dostarczenie rozrywki sobie i swoim bliskim, przy wyższym udziale budżetu domowego przeznaczonego na konsumpcję cyfrową, napędzaną głównie przez abonamenty internetowe i rozrywkę bez wychodzenia z domu.
Wpływ netto na wydatki konsumpcyjne związane z COVID-19
Wpływ netto na daną kategorię obliczany jest poprzez odjęcie odsetka respondentów, którzy obserwują spadek wydatków od odsetka respondentów, którzy obserwują wzrost wydatków. Pytanie brzmiało: „Czy z powodu COVID-19, zaobserwowałeś lub przewidujesz w ciągu najbliższych 3 miesięcy wzrost lub spadek swoich wydatków w następujących kategoriach? Opcje odpowiedzi były następujące: Spadek – Bez zmian – Wzrost.
Ponieważ dochody spadły, a mobilność jest nadal daleka od tego, co było wcześniej, większość kategorii w poszczególnych krajach nadal wykazuje zmniejszone wydatki netto. Jednak zgodnie z oczekiwaniami, najostrzejsze spadki dotyczą branży związanej z podróżami i jedzeniem na mieście. Konsumenci nie wykazują jeszcze wielkiego optymizmu w kwestii powrotu do restauracji, podróży czy wakacji. Przyjrzymy się temu dokładniej w następnym punkcie.
Teraz, gdy kluczową kwestią jest zbadanie, w jaki sposób zachowania związane z wydatkami dostosowały się w tym okresie, naprawdę intrygujące jest pytanie, jak długotrwały będzie wpływ na nawyki zakupowe. Co zostanie, a co odejdzie w niepamięć? Jest to bardzo istotne w obserwowanej przez nas zmianie w kierunku zakupów internetowych, która może być siłą przyspieszającą innowacje w handlu elektronicznym w wielu branżach. Nasza ankieta pokazuje, że aż 48% konsumentów deklaruje, że robi zakupy przez Internet częściej niż przed pandemią, szczególnie w Polsce, Turcji i Hiszpanii. Nie jest zaskoczeniem, że 51% respondentów deklaruje, że wydaje mniej w sklepach, a Turcja jest krajem, w którym odnotowano największy spadek wynoszący 65%. W kolejnej ankiecie będziemy dogłębnie analizować trendy we wzorcach konsumpcji internetowej.
Wakacje i podróże zagraniczne przestają się liczyć
Nieunikniony spadek w branży podróżniczej i turystycznej był oczywistym wynikiem masowej izolacji społecznej i zaostrzenia restrykcji dotyczących podróżowania. Konsumenci szybko dostosowali swoje oczekiwania i plany wakacyjne na ten rok. Wyniki naszej ankiety sugerują, że większość ludzi nadal pesymistycznie postrzega kwestię wyjazdów zagranicznych. Albo anulują podróże zaplanowane przed COVID-19, albo po prostu nie robią żadnych nowych planów z powodu niepewności. Było to bardziej widoczne wśród kobiet, małżeństw i związków partnerskich oraz osób pracujących na własny rachunek lub bezrobotnych. Szansą wynikającą z tej zapaści dotyczącej wakacyjnych wyjazdów za granicę jest jednak to, że konsumenci stają się ogólnie bardziej otwarci na spędzanie wakacji w swoim kraju i poszukują nowych, alternatywnych planów.
Wpływ COVID-19 na plany konsumentów dotyczące wakacji za granicą
Pytanie brzmiało: „Czy z powodu COVID-19 zmieniłeś/aś lub spodziewasz się zmienić plany dotyczące wakacji za granicą? Pierwsze dwa podziały na rysunku łączą dwie powiązane ze sobą opcje odpowiedzi wyróżnione znakiem ukośnika (/).
Prawdopodobnie spędzę wakacje w moim własnym kraju
Na to stwierdzenie udzielono odpowiedzi w 5-punktowej skali Likerta.
Z naszej ankiety wynika, że zaledwie 12% respondentów, którzy przed pandemią planowali wakacje za granicą, nadal ma nadzieję na ich realizację. Bardzo niewielki odsetek (6%) optymistycznych konsumentów jest gotowy zacząć planować swój urlop poza granicami kraju. Jednak większość respondentów (61%) jest o wiele bardziej pesymistyczna: prawie 40% powiedziało nam, że zorganizowało wakacje za granicą, ale zdecydowało się odwołać swoje plany w związku z pandemią, podczas gdy kolejne 23% zadeklarowało, że nie ma planów na wakacje poza granicami kraju i nie spodziewa się ich zrealizować, ponieważ podróżowanie za granicę wydaje się bardzo mało prawdopodobne. Zaletą tej sytuacji jest to, że większość konsumentów (70%) nadal chce spędzić wakacje we własnym kraju, podczas gdy 17% ludzi jest nadal niezdecydowanych.
W związku z tym, że znoszone zostają restrykcje dotyczące podróżowaniu po Europie, oczekujemy, że turystyka odrobi straty. W kolejnej ankiecie zajmiemy się również zamiarami wakacyjnymi i zmianami w nastawieniu konsumentów na nadchodzące lato. Zostań z nami.
Materiał źródłowy: “Covid-19 disrupts savings, spending and summer holidays in Europe”
Autor
Maria Ferreira Sequeda
(Senior Economist)
Co powinieneś wiedzieć?