Długoterminowe planowanie finansowe nie jest proste, ale czy możemy je odkładać do jutra?
Każdy musi podejmować ważne decyzje finansowe, nawet jeśli nam się to nie podoba. Jest to trudne zadanie i zwykle wymaga wielu przemyśleń. O wiele łatwiej jest przejść do następnego odcinka serialu w Netflix. Wystarczy pięć sekund i zaczyna się kolejny. Ale nadchodzi czas, kiedy musimy to wyłączyć, dorosnąć i pomyśleć o przyszłości.
Pieniądze to oczywisty temat do przemyśleń, kiedy chodzi o plany na przyszłość. „Ile pieniędzy chciałbym zarabiać za pięć lat?” „Czy chcę kupić dom?” „Ile powinienem oszczędzać?” „Czy powinienem zainwestować w kino domowe z projektorem?”
Zamiast decydować o tych rzeczach pod wpływem impulsu, najlepiej usiąść i pomyśleć o tym, czego chcesz i jak chcesz to osiągnąć, ponieważ każda decyzja będzie miała konsekwencje. Jeśli naprawdę chcesz kupić dom, ale teraz wynajmujesz locum znacznie powyżej swojego celu, wówczas, w rezultacie, może nie będzie Cię stać na jego zakup.
Niestety, ludzie zazwyczaj nie potrafią przewidywać konsekwencji, czy to pozytywnych, czy to negatywnych, a natychmiastowe nagrody mogą być bardziej kuszące. Często skutkuje to podejmowaniem „złych” decyzji finansowych. Ale nie chodzi tu o to, żeby powstrzymać się przed wszelkimi „złymi” decyzjami – podjęcie złej decyzji to może czasami być duża przyjemność – ale o to, aby mieć większą świadomość przy podejmowaniu decyzji i przyszłych konsekwencji.
Umysł racjonalny a intuicyjny
W roku 2011, psycholog Daniel Kahneman opublikował książkę pt. „Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym”. Odniesienia do tej książki można było znaleźć w niektórych innych artykułach na tematy ekonomiczne. Kahneman wskazał dwa tryby myślenia: „System 1”, który myśli intuicyjnie i bardziej reaktywnie, oraz „System 2”, który dokładniej się zastanawia stosując logikę i rozsądek.
W przypadku długoterminowego planowania finansowego, niech będzie to System 2, który będzie odpowiedzialny za proces myślowy. Jest on o wiele sprawniejszy w analizowaniu sytuacji finansowej, gdyż waży za i przeciw oraz opracowuje różne przyszłe scenariusze uzależnione od wyborów finansowych.
Jednakże, przy podejmowaniu dobrych decyzji finansowych pojawiają się przeszkody, nawet wówczas, gdy wykorzystujemy racjonalną część naszego myślenia.
Jaką masz świadomość o tym, czego nie wiesz
Po pierwsze, nie możesz podejmować decyzji w oparciu o informacje, których nie masz. Brak wiedzy o zarządzaniu środkami lub finansami zazwyczaj odgrywa dużą rolę przy wielu „błędach” finansowych popełnianych przez ludzi.
Na przykład, jeśli chcesz zaciągnąć kredyt, ale nie wiesz co to są odsetki składane, możesz zdziwić się ile trzeba spłacić. W związku z tym, złożoność kwestii finansowych łatwo może Cię przytłoczyć. Dlatego też, kończy się to odkładaniem decyzji, albo całkowitym zaniechaniem jej podjęcia. Ale jeśli odkładasz otwarcie konta oszczędnościowego, odkładasz także powiększanie swoich zasobów w czasie.
Należy zauważyć, że brak wiedzy to nie Twoja wina. W większości szkół nie naucza się zarządzania finansami, przynajmniej nie w formie zajęć fakultatywnych. Zwracamy się więc do naszych rodziców, albo sami staramy się zdobyć tę wiedzę. Na szczęście, internet to ułatwia dostarczając zasoby online (jak my!), gdzie można znaleźć artykuły na tematy finansowe, aby się dokształcić.
Bądź odpowiedzialny i idź do przodu
Kolejnym kluczowym czynnikiem dobrego finansowego planowania długoterminowego jest kontrola wewnętrzna. Oznacza to panowanie nad własnym myśleniem i zachowaniem oraz nie poddawanie się zakupom robionym pod wpływem impulsu, nawet kiedy marketingowcy robią wszystko, co mogą. Może to jednak być bardzo trudne. Z jednej strony, ludzie zazwyczaj wolą krótkie terminy, natychmiastowe nagrody zamiast nagród, które zostaną uzyskane w dłuższym terminie, nawet jeśli będą większe.
Wynika to z tak zwanego dyskonta czasowego co oznacza, że im bardziej w czasie odległa jest nagroda, tym mniej jest ona dla nas cenna. Dzieje się tak głównie dlatego, że staramy się przewidzieć lub wyobrazić sobie realistyczny obraz naszej przyszłości oraz przedstawić sobie przyszłe korzyści. Oznacza to, że raczej wydajemy teraz niż oszczędzamy na rzeczy potrzebne w przyszłości.
Perspektywa ekonomisty
Jak widać, długoterminowe planowanie finansowe jest trudne i znaczenie ma tu wiele elementów ludzkiego zachowania. Wyzwanie polega na tym, aby nie rezygnować z tych zachowań, ponieważ większość z nich to są zachowania ludzkie, ale raczej, aby mieć ich świadomość, aby być przygotowanym na powstrzymywanie się od działania pod wpływem impulsów, kiedy jest to konieczne.
Poprosiliśmy Stevena Trypsteen, ekonomistę z ING w Belgii, aby nam opowiedział o swoich istotnych decyzjach finansowych o długoterminowych konsekwencjach oraz o tym, jak je podejmował.
Dał nam dwa przykłady: remont domu, jaki zakupił razem z partnerką i założenie rodziny.
Jeśli chodzi o remont, planował głównie rzeczy, które podniosą wartość domu, jak izolacja dachu i okna z podwójnymi szybami, nawet jeśli były bardzo drogie. Miały one obniżyć koszty energii, dać długoterminowe oszczędności i być przyjazne dla środowiska. Więc Steven zdecydował się na nieco większe wydatki myśląc o przyszłych zyskach.
Decyzje o założeniu rodziny decyzji były trudniejsze. Kupując rzeczy dla dziecka, Steven, jak wielu (przyszłych) rodziców, przymierzał się do rzeczy droższych, które miały być „bezpieczniejsze”. Racjonalnie zdawał sobie sprawę, że nie zawsze tak jest, ale emocjonalnie było to trudne.
Niezależnie od tego, ile wiemy o pieniądzach i finansach, zawsze napotkamy przeszkody przy podejmowaniu „dobrych”, długoterminowych decyzji finansowych. Co możemy zrobić, to uczyć się na własnych błędach i zdawać sobie sprawę z przeszkód, więc nawet jeśli nie podejmiemy „dobrej” decyzji, przynajmniej będzie ona świadomie podjętą decyzją.
Tłumaczenie artykułu ING eZonomics: “Think ahead to avoid a financial checkmate”
Co powinieneś wiedzieć?