55.000.000.000.000$ instrumentów pochodnych Deutsche Banku

Rynki obiegła niedawno wiadomość, że Deutsche Bank ma w bilansie instrumenty pochodne o wartości 55 bln dolarów (55.000.000.000.000$). Jest to około 15 razy więcej niż całe PKB Niemiec. Jest to suma ogromna, która może budzić obawy inwestorów o stabilność systemu finansowego na świecie. Samo słowo instrumenty pochodne kojarzy się z niejasnymi transakcjami i dużym ryzykiem. W związku z tym powstaje szereg pytań: co to są instrumenty pochodne? Jak powstała tak wielka suma bilansowa instrumentów pochodnych? Czy takie wielkie kwoty w bilansie Deutsche Banku mogą budzić niepokój?

Instrumenty pochodne

Zacznijmy nasze rozważania od samej definicji instrumentów pochodnych. Zgodnie z definicją „Instrument pochodny to rodzaj instrumentu finansowego, niebędącego papierem wartościowym, którego wartość uzależniona jest od instrumentu bazowego, np. kursów akcji, rentowności obligacji, wysokości stopy procentowej, wartości indeksu giełdowego”. Innymi słowy instrument pochodny przypomina zakład co do danego zdarzenia w przyszłości.

Przykładem takiego zakładu może być kontrakt futures. Dwóch inwestorów może założyć się o kurs akcji KGHM za rok, przy obecnej cenie rynkowej 80zł. Jeżeli za rok kurs akcji wyniesie 85zł inwestor, który obstawiał, że kurs akcji wzrośnie dostanie 5zł od inwestora, który obstawił, że kurs akcji spadnie. Jeżeli natomiast kurs akcji KGHM spadnie do 75zł to inwestor, który obstawił spadek kursu (zajął krótką pozycję) otrzyma 5zł od inwestora, który obstawił wzrost kursu.

Większość instrumentów pochodnych posiada wbudowaną dźwignię finansową, co oznacza, że zyski i straty są wielokrotnością zmian kursu instrumentów bazowych (np. akcji). Możemy to zobrazować na powyższym przykładzie. Jeżeli dwie strony ustalą dźwignię finansową 10, oznacza to, że jeżeli za rok kurs akcji KGHM wyniesie 85zł, inwestor, który założył się o wzrost kursu nie zarobi 5zł ale 50zł (5złx10). Analogicznie jeżeli kurs akcji KGHM spadnie do 75zł, strata nie wyniesie 5zł, ale 50zł.

[caldera_form id=”CF59783f0929545″]

Instrumenty pochodne możemy kupić np. u brokera. Jeżeli chcemy taki instrument kupić, broker wystawia nam kontrakt. Po jakimś czasie jednak możemy zdecydować się, aby ten kontrakt zamknąć. W takim wypadku umowa nie jest anulowana, ale wystawiana jest pozycja przeciwstawna. tj., jeżeli założyliśmy się, że kurs KGHM wzrośnie, a po jakimś czasie stwierdziliśmy, że jednak ma większe szanse, żeby spaść. Aby zamknąć wcześniejszą pozycję musimy kupić przeciwstawny kontrakt, dzięki temu mamy dwa kontrakty jeden na wzrost kursu, a drugi na spadek kursu i per saldo nasza pozycja wynosi zero.

DB

Źródło: Opracowanie własne

Jak powstała tak wielka suma bilansowa instrumentów pochodnych w Deutsche Banku?

Mając taką wiedzę odnośnie dźwigni finansowej oraz o sposobie zamykania pozycji na instrumentach pochodnych możemy przejść do rozwiązania zagadki. Jak powstała tak  duża pozycja na instrumentach finansowych w Deutsche Banku. Istnieją dwa powody tak wielkiej pozycji:

Pierwszy dotyczy dźwigni finansowej. Wartość instrumentów pochodnych pokazuje się w bilansie w wysokości wartości instrumentów bazowych, tj. jeżeli zakładamy się o kurs akcji KGHM z ceną wykonania 80zł i z dźwignią 100 to w bilansie pokazujemy sumę 8000zł. W ten sposób możemy pokazać wielokrotność ekspozycji na dany instrument.

Drugi element układanki to sposób zamykania kontraktu, czyli konieczność otwierania pozycji przeciwstawnej. Jeżeli chcemy zamknąć zakład na wzrost kursu KGHM, to  musimy kupić zakład na sprzedaż tej pozycji. W związku z tym w bilansie pokazujemy 2x8000zł, czyli 16.000zł, mimo, że ekspozycja netto w takim wypadku wynosi 0zł. Jeżeli zdecydujemy się dokonać 100 takich transakcji w ciągu jednego dnia to suma bilansowa rośnie nam do 1.600.000zł. Warto w tym przypadku zwrócić uwagę, że ryzyko z tym związane jest praktycznie zerowe, ponieważ mamy 100 zakładów na wzrost kursu KGHM i 100 zakładów na spadek kursu KGHM. Jeżeli podobne transakcje będziemy dokonywać we wszystkie dni sesyjne roku (około 250) to suma bilansowa przekroczy 300.000.000zł – mimo, że ekspozycja netto i ryzyko wynosi zero.

Podsumowując

Warto zauważyć, że pozycja na instrumentach pochodnych Deutsche Banku została stworzona w podobnym mechanizmie. Kwota 55.000.000.000.000$ jest zapisem księgowym i nie ma wiele wspólnego z realną gospodarką, dlatego jest możliwość osiągnięcia pozycji przekraczającej wielokrotność gospodarki światowej.

Warto zdać sobie sprawę, że większość tego typu transakcji się kompensuje. Z tego powodu ryzyko jest w większości przypadków zerowe, a sama suma bilansowa wynika raczej z konwencji zapisywania tych kontraktów a nie realnych transakcji.

Jeden komentarz

  1. Ciekawe jak wyglądałyby takie sumy bilansowe gdyby zrobić jednego wielkiego globalnego cleara.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.