Dlaczego frank tak mocno urósł? Co wpływa na kursy walut? Jakie są teorie dotyczące kształtowania się kursów walut w krótkim i długim okresie czasu?

Wiele osób zadaje pytanie co wpływa na kursy walut. Jest to jeden z trudniejszych ale i dzięki temu też bardzo ciekawy temat. Szczególnie w kontekście kredytów frankowych.

Co wpływa na kursy walut? Kurs walut a rynek ziemniaków i bananów

Starając się zrozumieć co wpływa na kursy walut szczególnie warto zwrócić uwagę na jedną kluczową kwestię. Do wyrażenia kursu walutowego potrzebujemy zawsze dwóch walut. Przy odpowiedzi na pytanie co wpływa na kurs walutowy trzeba więc zwrócić uwagę, że tak naprawdę analizujemy dwa rynki jednocześnie. Jest to wartość walut w dwóch rożnych krajach. Jeżeli odnieść to do rynku produktów rolnych, to tak jakby chcieć określić kurs wymiany ziemniaków względem bananów. Innymi słowy nie mówimy tylko o cenie kilograma ziemniaków czy o cenie kilograma bananów. Mówimy o kursie wymiany kilograma ziemniaków za kilogram bananów.

Jeżeli przenieść powyższy przykład na walutę, cena kilograma ziemniaków to siła nabywcza danej waluty w danym kraju. Z kolei cena kilograma bananów to siła nabywcza danej waluty w drugim kraju. I dopiero relatywna wartość siły nabywczej jednej waluty względem drugiej tworzy kurs wymiany. Stąd też zastanawiając się co wpływa na kursy walut, każdy czynnik musi być rozpatrywana relatywnie z punktu widzenia oddziaływania w jednym i drugim kraju jednocześnie.

Co wpływa na kursy walut? Waluta złota, System z Bretton Woods, kurs płynny

Obecnie zdecydowana większość walut poszczególnych państw to kursy płynne. Jednak taka forma kursów walutowych jest stosunkowo młodym wynalazkiem. Jeszcze sto lat temu funkcjonował system waluty złotej. Ostatecznie załamał się on w konsekwencji wielkiego krachu i depresji: Analiza krachu 1929 i wielkiej depresji po 1929 roku. W jego miejsce w 1944 roku powstał System z Bretton Woods. Ale i on szybko się załamał (1971 rok) i dopiero wtedy pojawiła się koncepcja płynnych kursów walutowych. W przypadku Polski, całkowicie płynny kurs złotówki mamy dopiero od 11 kwietnia 2000 roku. Wcześniej kurs złotego nie mógł odchylać sie od parytetu centralnego o więcej niż założony poziom.

Aprecjacja i deprecjacja waluty

Aprecjacja waluty oznacza, że waluta krajowa umacnia się. Innymi słowy kurs waluty zagranicznej idzie w dół względem waluty krajowej, np. złotego. Deprecjacja waluty oznacza, że waluta krajowa osłabia się. I zachodzą tutaj odwrotne tendencje niż opisane powyżej. Innymi słowy kurs EURo, Dolara czy Franka idzie do góry .

Co wpływa na kursy walut? Inflacja

Waluta kraju z niższą inflacją powinna umacniać się względem kraju o wyższej inflacji (i na odwrót). Dlaczego? Po pierwsze kraj o niższej inflacji powinien zwiększać eksport. Produkty i usługi w tym kraju stają się relatywnie coraz bardziej atrakcyjne cenowo względem produktów i usług zagranicznych. Po prostu za granicą jest wyższa inflacja czyli produkty i usługi są coraz droższe. Stąd też rośnie eksport produktów z kraju o niższej inflacji. Firmy z tego kraju otrzymują coraz więcej waluty zagranicznej, którą następnie sprzedają w kraju (zamieniają na walutę krajową). I dlatego waluta krajowa umacnia się. Po drugie import produktów i usług z zagranicy, z tego samego powodu, zmniejsza się.Skoro inflacja za granicą jest wyższa, koszty wytworzenia produktów i usług są coraz wyższe. A to oznacza, że z czasem import z zagranicy jest coraz droższy względem produktów i usług wytwarzanych w kraju. Spada więc import oraz popyt na walutę obcą.

Wpływ inflacji na kursy walut w dłuższym terminie to najciekawsza koncepcja dotycząca walut więc warto dokładnie ją wytłumaczyć aby ją dobrze zrozumieć.

Załóżmy, że jakiś produkt kosztuje w Polsce jeden zł. Przy kursie wymiany na walutę zagraniczną jeden do jednego, nazwijmy tą walutę „waluton”, ten sam produkt też powinien koszotwać za granicą jeden waluton. Skoro w Polsce kosztuje jeden złoty to i za granicą tyle samo powinie kosztować aby nie było możliwości arbitrażu (kurs wymiany 1:1).

Załóżmy teraz, że po jakimś czasie za granicą jest silna inflacja: ceny podwajają się.  Czyli inflacja wynosi 100%. Ten sam produkt za granicą będzie już kosztował dwa walutony (podwojenie cen). Jednocześnie w Polsce nie ma inflacji (zerowy wzrost cen).

Ile powinien teraz wynieść kurs wymiany? Odpowiedź jest prosta. Jedna złotówka powinna być wymieniana za dwa walutony. Skoro produkt w Polsce kosztuje nadal jeden złoty (brak inflacji) a za granicą ten sam produkt kosztuje już dwa walutony: kurs wymiany powinien być jeden złoty za dwa walutony (cały czas patrzymy przecież na jeden i ten sam produkt). Innymi słowy kurs walutonu osłabi się o 100% (tyle co inflacja, bo teraz mamy relację 1:2). Albo inaczej złotówka umocni się o 50% (za jeden waluton zapłacimy 50 groszy).

Co wpływa na kursy walut? Zmiany w wydajności (konkurencyjności)

Jeżeli w danym kraju rośnie wydajność (konkurencyjność) względem zagranicy, waluta tego kraju powinna się umocnić. Jest to podobny czynnik jak w przypadku inflacji. Dany kraj jest coraz bardziej konkurencyjny. Dzięki temu może eksportować coraz więcej  dóbr i usług. Jednocześnie coraz mniej opłaca się importować dobra i usługi z zagranicy. W efekcie oba czynniki doprowadzą do umocnienia waluty krajowej. Będzie wyższa podaż waluty zagranicznej z eksportu oraz niższy popyt na walutę obcą przez niższy import.

Co wpływa na kursy walut? Nominalne stopy procentowe

Kolejna teoria dotyczy stóp procentowych. Wzrost stóp procentowych w danym kraju względem stóp procentowych w innym kraju generuje wyższy dochód z lokowania środków w kraju o wyższym poziomie stóp procentowych. Stąd też w momencie wzrostu stóp procentowych w danym kraju: powinien do niego napłynąć krótkoterminowy kapitał. I waluta tego kraju umocni się.

Co wpływa na kursy walut? Realne stopy procentowe

Modyfikacja powyższej teorii wskazuje, że to nie nominalne stopy procentowe są najważniejsze ale realne. Czyli nominalne stopy procentowe minus poziom inflacji. Poziom inflacji ma wpływ na siłę nabywczą waluty w danym kraju. Stąd też ta teoria wskazuje, że inwestorów bardziej interesują realne stopy procentowe. A skoro tak, nieważny jest nominalny poziom stóp procentowych w kraju i za granicą ale relatywna różnica w realnych stopach procentowych.

Co wpływa na kursy walut? Zadłużenie państwa i deficyt budżetowy

Skrajnym przypadkiem dlaczego waluta danego kraju może się bardzo osłabić jest groźba ogłoszenia niewypłacalności. Inwestorzy spodziewając się bankructwa państwa będą się mocno pozbywali między innymi obligacji. Oznacza to spadek cen obligacji i wzrost rentowności czyli płaconych odsetek. Następnie, po sprzedaży obligacji, otrzymane środki zamieniane są z waluty lokalnej na zagraniczną.

Ryzyko niewypłacalności ocenia się między innymi przez pryzmat dziury budżetowej czyli wielkości deficytu budżetowego w relacji do PKB. Im większy deficyt do PKB tym większy brak zrównoważenia strony przychodowej (podatki) względem strony wydatkowej. I tym większe szanse, że może się to skończyć ogłoszeniem braku realizacji zobowiązań obligacyjnych.

Osłabienie waluty z powodu dużego deficytu może też mieć mniej groźną przyczynę niż oczekiwane bankructwo państwo. Duży deficyt budżetowy może oznaczać, że prędzej czy później trzeba będzie zrównoważyć budżet podnosząc podatki i obcinając wydatki.A to doprowadzi do mocnego spowolnienia/załamania dynamiki PKB oraz niepokojów społecznych (dlaczego dynamika PKB jest ważna opisuję też poniżej).

Ponadto większy deficyt oznacza ekspansywną politykę gospodarczą. A to oznacza też wyższą inflację. A zgodnie z teorią dotyczącą wpływu inflacji na kurs walutowy: waluta kraju w którym będzie wyższa inflacja powinna się osłabiać.

Spostrzeżenia: teoria a praktyka zachowanie CHF oraz PLN

Z czynników wpływających na kurs walut w dłuższym terminie, najciekawszym i najlepiej tłumaczącym procesy zachodzące w praktyce wydaje się być inflacja. A dokładniej mówiąc różnica w poziomach inflacji w dwóch krajach. 

Dlaczego frank tak mocno urósł? Dlaczego złoty tak się osłabił?

Zobaczmy na historyczne poziomy inflacji w Polsce, Szwajcarii, strefie EURo oraz USA:

Inflacja-Polska-Szwajcaria-Euro-i-USA

Od razu rzuca się w oczy, że od 1999 roku inflacja w Polsce była zdecydowanie wyższa niż w Szwajcarii. Wyższa była też niż w strefie EURo oraz w USA, ale to już nie jest takie oczywiste.

A teraz najciekawsza część. Zobaczmy jak wygląda nałożenie na siebie indeksu różnicy w inflacji Polska i Szwajcaria (lewa skala) oraz kursu franka względem złotego:

różnica-Polska-CHF

Zauważmy, że indeks różnicy w poziomie inflacji pomiędzy Polską a Szwajcarią wskazuje, że relatywne ceny w Polsce w 2015 roku względem 1999 roku są wyższe niż w Szwajcarii o prawie 50% (!). I też o tyle mniej wiecej w tym czasie poszedł frank do góry (!). Z około 2,6 zł na niecałe 4 zł.

Co wpływa na kursy walut: Podsumowanie

Jak widać na powyższych wykresach, w długim terminie dobrze sprawdza się teza, że to różnica w poziomach inflacji dobrze tłumaczy zmiany kursów walutowych.

Streszczenie artykułu napisanego przez Michała Stopkę

Pełna treść artykułu dostępna na stronie michalstopka.pl

michal-stopka-logo

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.