Streszczenie artykułu napisanego przez Michała Stopkę.

Bardzo ciekawą koncepcją tłumaczącą źródła kryzysu,finansowego i „credit crunch”, którego byliśmy świadkami na przełomie 2008/2009 roku, jest trwający około 50-60 lat, Cykl Kondratiewa.

Twórcą koncepcji tak długiego cyklu jest Nikołaj Kondratiew. Rosyjski ekonomista, który w 1925 roku opublikował wyniki swojej pracy. Na podstawie długoterminowych danych statystycznych dotyczących gospodarek Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii oraz USA postawił tezę, że istnieją długoterminowe i co ważne, regularne cykle dotyczące rozwoju gospodarczego tych państw.

Jest to o tyle ciekawe, że Kondratiew w swojej pracy celnie przewidział, że właśnie zbliża się wielki krach i depresja. Taki rozwój sytuacji rzeczywiście miał miejsce. Zaledwie kilka lat później, w 1929 roku, nastąpił krach światowy, który doprowadził do depresji i II wojny światowej.

Kondratiew w swojej pracy słusznie przewidział też, że skończyła się era rolnictwa a Rosja powinna skoncentrować się na przemyśle. Niestety było to w sprzeczności z koncepcją Stalina, który postawił właśnie na rolnictwo (kolektywizacja). Doprowadziło to do aresztowania Kondratiewa i ostatecznie rozstrzelania w 1938 roku.

Cykl Kondratiewa teoria

Według Kondratiewa proces dużych zmian technologicznych i kreacji długu ma cykliczny charakter. Trwa około 50-60 lat (średnio 54 lata). Cały cykl składa się z czterech etapów, inaczej nazywanych falami lub porami roku:

1. Wiosna
2. Lato
3. Jesień
4. Zima

Każda fala trwa 10-20 lat (średnio około 14 lat)

Cykl Kondratiewa: przebieg poszczególnych faz cyklu

1. Wiosna

• Wzrost gospodarczy
• Niska inflacja
• Hossa na rynku akcji
• Bessa na rynku złota
• Niski poziom zadłużenia, który stopniowo będzie rósł
• Niski poziom zaufania (wiosna następuje po okresie zimy, czyli depresji, kryzysu finansowego i wojnie)

2. Lato

• Wolniejszy wzrost gospodarczy
• Mocny wzrost inflacji 
• Bessa na giełdzie
• Hossa na rynku złota (w konsekwencji wysokiej inflacji)
• Mocna stymulacja fiskalna i monetarna (ale ograniczana wysokimi stopami procentowymi ze względu na wysoką inflację)
• Na początku lata pojawia się wojna letnia
  • Napoleon (pierwszy cykl)
  • Wojna secesyjna (drugi cykl)
  • Pierwsza wojna światowa (trzeci cykl)
  • Wojna w Wietnamie (czwarty cykl)

3. Jesień

• Wzrost gospodarczy napędzany znacznym wzrostem długu
• Dynamiczny spadek inflacji
• Silna hossa na giełdzie oraz na rynku obligacji
• Ceny nieruchomości osiągają bardzo wysokie ceny
• Bessa na złocie
• Bardzo wysoki poziom zaufania (konsumenci, firmy, politycy)
• Gigantyczny wzrost długu publicznego i prywatnego

4. Zima

• Credit crunch
  • Bankructwa firm, banków, państw
• Depresja
• Bardzo wysokie bezrobocie
• Delewarowanie gospodarki
• Deflacja (niskie stopy procentowe nie powodują wzrostu akcji kredytowej)
• Na giełdzie bessa
• Załamanie cen nieruchomości, obligacji, surowców
• Hossa na złocie (ze względu na brak zaufania i obawy o bankructwa)
• Spadek zaufania, niepokoje społeczne, rewolucje
• Wojna w konsekwencji krachu, depresji i szukania winnych kryzysowi

Cykl Kondratiewa: dług do PKB wyznacznikiem pory roku w której jesteśmy

Do takiego samego wniosku dojdziemy jeżeli zobaczymy na przykład na poziom długu publicznego do PKB w różnych krajach.

Generalna zasada powinna być taka, że niskie poziomy długu do PKB charakteryzują państwa które są we wcześniejszej fazie Cyklu Kondratiewa. Niskie to znaczy relacja dług do PKB w wysokości niskie kilkadziesiąt procent.

Natomiast państwa gdzie dług do PKB jest znacznie wyższy: jest to okres zimy Kondratiewa.

Na poniższej grafice na zielono to niski wskaźnik długu do PKB. Natomiast odcienie czerwieni to kraje gdzie dług do PKB ma wysokie poziomy.

Cykl Kondratiewa: jesteśmy już w wiośnie

Teza o wiośnie dla wielu osób wydaje się być niedorzecznością. Przecież wszyscy krzyczą o kryzysie. Czy jednak rzeczywiście to jest taka niedorzeczność? Przecież mamy powszechny brak zaufania. Zima trwa już ładnych kilka lat więc wiosna nie powinna być daleko. A może już jest wiosna? Zobaczcie na poniższą grafikę sprzed paru lat, gdzie zaznaczono też dziesięcioletnie stopy zwrotu dla giełdy w USA.

Pełna treść artykułu dostępna na stronie michalstopka.pl