Krach i Wojna: pięćdziesięcioletni Cykl Kondratiewa a granice kreowania długów

Streszczenie artykułu napisanego przez Michała Stopkę.

Bardzo ciekawą koncepcją tłumaczącą źródła kryzysu,finansowego i „credit crunch”, którego byliśmy świadkami na przełomie 2008/2009 roku, jest trwający około 50-60 lat, Cykl Kondratiewa.

Twórcą koncepcji tak długiego cyklu jest Nikołaj Kondratiew. Rosyjski ekonomista, który w 1925 roku opublikował wyniki swojej pracy. Na podstawie długoterminowych danych statystycznych dotyczących gospodarek Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii oraz USA postawił tezę, że istnieją długoterminowe i co ważne, regularne cykle dotyczące rozwoju gospodarczego tych państw.

Jest to o tyle ciekawe, że Kondratiew w swojej pracy celnie przewidział, że właśnie zbliża się wielki krach i depresja. Taki rozwój sytuacji rzeczywiście miał miejsce. Zaledwie kilka lat później, w 1929 roku, nastąpił krach światowy, który doprowadził do depresji i II wojny światowej.

Kondratiew w swojej pracy słusznie przewidział też, że skończyła się era rolnictwa a Rosja powinna skoncentrować się na przemyśle. Niestety było to w sprzeczności z koncepcją Stalina, który postawił właśnie na rolnictwo (kolektywizacja). Doprowadziło to do aresztowania Kondratiewa i ostatecznie rozstrzelania w 1938 roku.

Cykl Kondratiewa teoria

Według Kondratiewa proces dużych zmian technologicznych i kreacji długu ma cykliczny charakter. Trwa około 50-60 lat (średnio 54 lata). Cały cykl składa się z czterech etapów, inaczej nazywanych falami lub porami roku:

  1. Wiosna
  2. Lato
  3. Jesień
  4. Zima

Każda fala trwa 10-20 lat (średnio około 14 lat)

Cykl Kondratiewa: przebieg poszczególnych faz cyklu

1. Wiosna

  • Wzrost gospodarczy
  • Niska inflacja
  • Hossa na rynku akcji
  • Bessa na rynku złota
  • Niski poziom zadłużenia, który stopniowo będzie rósł
  • Niski poziom zaufania (wiosna następuje po okresie zimy, czyli depresji, kryzysu finansowego i wojnie)

2. Lato

  • Wolniejszy wzrost gospodarczy
  • Mocny wzrost inflacji 
  • Bessa na giełdzie
  • Hossa na rynku złota (w konsekwencji wysokiej inflacji)
  • Mocna stymulacja fiskalna i monetarna (ale ograniczana wysokimi stopami procentowymi ze względu na wysoką inflację)
  • Na początku lata pojawia się wojna letnia
    • Napoleon (pierwszy cykl)
    • Wojna secesyjna (drugi cykl)
    • Pierwsza wojna światowa (trzeci cykl)
    • Wojna w Wietnamie (czwarty cykl)

3. Jesień

  • Wzrost gospodarczy napędzany znacznym wzrostem długu
  • Dynamiczny spadek inflacji
  • Silna hossa na giełdzie oraz na rynku obligacji
  • Ceny nieruchomości osiągają bardzo wysokie ceny
  • Bessa na złocie
  • Bardzo wysoki poziom zaufania (konsumenci, firmy, politycy)
  • Gigantyczny wzrost długu publicznego i prywatnego

4. Zima

  • Credit crunch
    • Bankructwa firm, banków, państw
  • Depresja
  • Bardzo wysokie bezrobocie
  • Delewarowanie gospodarki
  • Deflacja (niskie stopy procentowe nie powodują wzrostu akcji kredytowej)
  • Na giełdzie bessa
  • Załamanie cen nieruchomości, obligacji, surowców
  • Hossa na złocie (ze względu na brak zaufania i obawy o bankructwa)
  • Spadek zaufania, niepokoje społeczne, rewolucje
  • Wojna w konsekwencji krachu, depresji i szukania winnych kryzysowi

Cykl Kondratiewa: dług do PKB wyznacznikiem pory roku w której jesteśmy

Do takiego samego wniosku dojdziemy jeżeli zobaczymy na przykład na poziom długu publicznego do PKB w różnych krajach.

Generalna zasada powinna być taka, że niskie poziomy długu do PKB charakteryzują państwa które są we wcześniejszej fazie Cyklu Kondratiewa. Niskie to znaczy relacja dług do PKB w wysokości niskie kilkadziesiąt procent.

Natomiast państwa gdzie dług do PKB jest znacznie wyższy: jest to okres zimy Kondratiewa.

Na poniższej grafice na zielono to niski wskaźnik długu do PKB. Natomiast odcienie czerwieni to kraje gdzie dług do PKB ma wysokie poziomy.

mapa polityczna świata. Kolor ciemno zielony to państwa z najniższym poziomem długu do PKB. Kolor ciemnobrązowy to państwa z najwyższym poziomem długu do PKB

Cykl Kondratiewa: jesteśmy już w wiośnie

Teza o wiośnie dla wielu osób wydaje się być niedorzecznością. Przecież wszyscy krzyczą o kryzysie. Czy jednak rzeczywiście to jest taka niedorzeczność? Przecież mamy powszechny brak zaufania. Zima trwa już ładnych kilka lat więc wiosna nie powinna być daleko. A może już jest wiosna? Zobaczcie na poniższą grafikę sprzed paru lat, gdzie zaznaczono też dziesięcioletnie stopy zwrotu dla giełdy w USA.

fazy cyklu kondratiewa dla indeksu S&P

Pełna treść artykułu dostępna na stronie michalstopka.pl

michal-stopka-logo

Jeden komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.